Scoring kredytowy – czym jest i jak go sprawdzić?

Dobrze zarabiasz, zawsze terminowo płacisz rachunki, nie zalegasz z ratami, a Twoja historia w BIK jest nienaganna, a mimo to bank odmawia Ci kredytu. Przyczyną odrzucenia wniosku może być zbyt niski scoring kredytowy.

Scoring kredytowy to istotne narzędzie wykorzystywane przez banki i instytucje finansowe do oceny zdolności kredytowej klienta. Znajomość zasad funkcjonowania scoringu kredytowego oraz sposobów jego poprawy może znacząco wpłynąć na Twoją zdolność do uzyskania kredytu na korzystnych warunkach. W tym artykule omówimy, czym dokładnie jest scoring kredytowy, jakie są jego rodzaje oraz jak można go sprawdzić i poprawić.

Co to jest scoring?

Scoring to metoda oceny ryzyka kredytowego, która polega na analizie różnych czynników związanych z klientem. W wyniku tej analizy klient otrzymuje określoną liczbę punktów, która odzwierciedla jego zdolność do terminowego spłacania zobowiązań finansowych. Im wyższy scoring, tym większa szansa na uzyskanie kredytu.

Scoring kredytowy opiera się na danych zebranych przez banki oraz biura informacji kredytowej. W Polsce głównym źródłem informacji kredytowej jest Biuro Informacji Kredytowej (BIK). BIK gromadzi dane na temat kredytów, pożyczek, kart kredytowych oraz innych zobowiązań finansowych klientów indywidualnych i przedsiębiorstw. Dane te są następnie analizowane i przetwarzane w celu wygenerowania scoringu kredytowego.

Scoring kredytowy uwzględnia różne czynniki, takie jak historia spłat zobowiązań, poziom zadłużenia, częstotliwość składania wniosków kredytowych, a także stabilność dochodów. Każdy z tych elementów ma określoną wagę, która wpływa na końcowy wynik scoringu. Ważnym elementem scoringu jest również czas, który upłynął od ostatniego wnioskowania o kredyt. Zbyt częste aplikowanie o nowe kredyty może obniżyć scoring, gdyż może być interpretowane jako zbyt duża skłonność do zaciągania zobowiązań kredytowych.

Scoring kredytowy – rodzaje

Scoring kredytowy może przyjmować różne formy, w zależności od instytucji finansowej oraz metody oceny.

Banki mogą tworzyć własne autorskie scoringi bądź mogą korzystać z gotowych rozwiązań instytucji wyspecjalizowanych w tworzeniu scoringów. Z tej perspektywy wyróżniamy dwa typy scoringów:

• Scoring wewnętrzny – stosowany przez poszczególne banki, bazujący na ich własnych algorytmach i kryteriach oceny ryzyka. Każdy bank może mieć unikalny model scoringowy, uwzględniający specyficzne dla danej instytucji czynniki. Na przykład, jeden bank może większą wagę przypisywać historii spłat kredytów, podczas gdy inny może bardziej zwracać uwagę na stabilność dochodów klienta.
• Scoring zewnętrzny – opracowany przez niezależne agencje ratingowe, takie jak BIK (Biuro Informacji Kredytowej) w Polsce. BIK gromadzi i analizuje dane z różnych źródeł, tworząc kompleksowy obraz zdolności kredytowej klienta oparty o jego historię kredytową. Scoring BIK jest często wykorzystywany przez banki jako jedno z narzędzi do oceny ryzyka kredytowego.

Rozróżniamy również scoringi w zależności od obszaru, na którym się koncentrują, typów analizowanych danych oraz rodzaju ryzyka, które mają za zadanie ocenić. Każdy typ scoringu wykorzystuje specyficzne informacje i metody analizy, aby dostarczyć precyzyjnych wyników, odpowiednich do określonego celu.

• Scoring aplikacyjny – Proces oceny potencjalnego klienta w scoringu aplikacyjnym opiera się na wypełnieniu przez wnioskodawcę karty aplikacyjnej, w której zawiera on wszelkie niezbędne informacje. Wymaga się tu podania szeregu danych dotyczących sytuacji osobistej i majątkowej wnioskodawcy. Na podstawie tych informacji bank oblicza scoring kredytowy. Jest to bardzo popularna metoda oceny nowych klientów powszechnie stosowana w przypadku wniosków o kredyty hipoteczne.
• Scoring behawioralny – jest częściej stosowany przez banki podczas analizy wniosków kredytowych swoich stałych klientów. Ta metoda kładzie większy nacisk na dane historyczne. Jej głównym celem jest ocena sposobu, w jaki wnioskodawca spłacał swoje zobowiązania kredytowe w przeszłości. Bank szczególnie zwraca uwagę na to, czy poprzednie kredyty były spłacane zgodnie z harmonogramem. Istotna jest jednak cała historia zarządzania produktami bankowymi, w tym na przykład średni miesięczny obrót środkami na koncie. Analizując scoring behawioralny, bank zakłada, że przyszłe podejście klienta do zobowiązań finansowych będzie podobne do dotychczasowego.
• Scoring fraudowy – to ocena mająca na celu określenie prawdopodobieństwa ryzykownych zachowań klienta. Bank chce ustalić, jak małe jest prawdopodobieństwo, że dany klient będzie skłonny do nadużyć finansowych i łamania warunków umowy kredytowej. Proces rozpoczyna się od zebrania i wprowadzenia wszystkich niezbędnych danych przez pracownika banku. Następnie, przy użyciu zaawansowanych modeli statystycznych i specjalistycznego oprogramowania, obliczany jest scoring fraudowy. Dzięki temu bank może dokładnie ocenić wiarygodność finansową klienta i zminimalizować ryzyko związane z udzieleniem kredytu.

Coraz częściej instytucje finansowe sięgają również po ogólnie dostępne dane by tworzyć na ich podstawie scoringi. W ostatnich latach na popularności zyskuje Scoring społecznościowy – nowoczesny model scoringu, który wykorzystuje dane z mediów społecznościowych oraz innych źródeł online do oceny ryzyka kredytowego. Choć nie jest jeszcze powszechnie stosowany, popularyzuje się wśród niektórych instytucji finansowych, zwłaszcza tych działających w sektorze fintech.

Scoring bankowy a BIK

Scoring bankowy i scoring BIK różnią się przede wszystkim zakresem danych oraz metodologią oceny. Banki, oprócz danych z BIK, mogą korzystać z własnych baz danych i uwzględniać dodatkowe czynniki specyficzne dla ich polityki kredytowej. BIK natomiast opiera się na szerokim zakresie informacji o zobowiązaniach kredytowych klienta zgromadzonych przez różne instytucje finansowe.

BIK gromadzi informacje na temat wszystkich zobowiązań kredytowych, zarówno tych terminowo spłacanych, jak i tych z opóźnieniami. Dane te są następnie przetwarzane i analizowane w celu wygenerowania scoringu kredytowego. Scoring BIK jest powszechnie stosowany przez banki w Polsce jako jedno z głównych narzędzi oceny ryzyka kredytowego.

Scoring bankowy, z kolei, może uwzględniać dodatkowe dane, takie jak historia współpracy klienta z danym bankiem, korzystanie z innych produktów finansowych (np. konta oszczędnościowe, lokaty), a także oceny subiektywne, takie jak opinie pracowników banku na temat klienta, wiek, źródło uzyskiwania dochodów czy nawet stan cywilny. Dzięki temu banki mogą bardziej precyzyjnie dostosować swoją ofertę kredytową do potrzeb i możliwości finansowych klienta.

Scoring w banku – czy wszędzie obowiązuje ten sam model?

Nie, każdy bank może stosować inny model scoringu, który odpowiada jego polityce kredytowej oraz strategii zarządzania ryzykiem. Część banków tworzy swoje autorskie rozwiązania, część korzysta z oferty zewnętrznych dostawców a część łączy swoje zasoby z zasobami podmiotów specjalizujących się w gromadzeniu i analizie danych finansowych konsumentów.

W praktyce oznacza to, że ocena ryzyka kredytowego może różnić się między bankami, nawet przy identycznej historii kredytowej klienta. Dlatego warto złożyć wniosek do kilku banków, aby ograniczyć ryzyko uzyskania w jednym banku decyzji negatywnej ze względu na zastosowany tam scoring.

Banki często korzystają z własnych, wewnętrznych modeli scoringowych, które uwzględniają specyficzne dla danej instytucji kryteria oceny ryzyka. Na przykład, jeden bank może większą wagę przypisywać historii spłat kredytów, podczas gdy inny może bardziej zwracać uwagę na stabilność dochodów klienta. W rezultacie, ten sam klient może uzyskać różne oceny scoringowe w różnych bankach.

Ponadto, banki mogą stosować różne metody analizy danych oraz różne algorytmy oceny ryzyka. Niektóre banki korzystają z zaawansowanych technologii analizy danych, takich jak machine learning czy sztuczna inteligencja, które pozwalają na bardziej precyzyjną ocenę zdolności kredytowej klienta. Inne banki mogą stosować bardziej tradycyjne metody analizy danych, oparte na prostszych algorytmach matematycznych.

Jak scoring wpływa na udzielenie kredytu?

Scoring kredytowy jest jednym z kluczowych czynników wpływających na decyzję banku o przyznaniu kredytu. Banki wykorzystują scoring do oceny ryzyka związanego z udzieleniem pożyczki lub kredytu. Wysoki scoring zwiększa szanse na uzyskanie kredytu oraz może wpłynąć na korzystniejsze warunki, takie jak niższe oprocentowanie czy wyższy limit kredytowy. Z kolei niski scoring może skutkować odmową przyznania kredytu lub gorszymi warunkami finansowymi.

Scoring kredytowy wpływa na decyzję banku w kilku kluczowych aspektach:

1. Ocena ryzyka kredytowego – scoring kredytowy pozwala bankowi ocenić ryzyko związane z udzieleniem kredytu. Im wyższy scoring, tym mniejsze ryzyko, że klient nie będzie w stanie spłacić zobowiązania.
2. Warunki kredytowe – wysoki scoring może wpłynąć na korzystniejsze warunki kredytowe, takie jak niższe oprocentowanie, dłuższy okres kredytowania czy wyższy limit kredytowy. Banki są bardziej skłonne do oferowania atrakcyjnych warunków kredytowych klientom o wysokim scoringu, ponieważ widzą w nich mniejsze ryzyko.
3. Zdolność kredytowa – zbyt niski scoring może sprawić, że klient będzie miał niższą zdolność kredytową w danym banku.
4. Decyzja o przyznaniu kredytu – scoring kredytowy jest często decydującym czynnikiem w procesie przyznawania kredytu. Klienci z niskim scoringiem mogą spotkać się z odmową przyznania kredytu, nawet jeśli ich dochody i inne czynniki są wystarczające do spłaty zobowiązania.
5. Monitorowanie kredytu – banki mogą również wykorzystywać scoring kredytowy do monitorowania istniejących kredytów. Na przykład, jeśli scoring klienta spada, bank może podjąć działania mające na celu zabezpieczenie spłaty kredytu.

Scoring bankowy – jak poprawić?

Poprawa scoringu bankowego wymaga świadomego zarządzania swoimi finansami i regularnej kontroli historii kredytowej. Oto kilka praktycznych wskazówek:

• Terminowe spłacanie zobowiązań – regularne i terminowe regulowanie rat kredytów oraz innych zobowiązań finansowych pozytywnie wpływa na scoring. Nawet jedno opóźnienie w spłacie może obniżyć Twój scoring, dlatego warto pilnować terminów spłat i unikać opóźnień.
• Unikanie nadmiernego zadłużania się – utrzymywanie niskiego poziomu zadłużenia w stosunku do dostępnych limitów kredytowych. Staraj się nie wykorzystywać maksymalnych limitów na kartach kredytowych i innych produktach finansowych. Im mniejsze zadłużenie w stosunku do dostępnych limitów, tym lepiej dla Twojego scoringu.
• Kontrola historii kredytowej – regularne sprawdzanie raportów BIK w celu monitorowania swojego scoringu i wczesnego wykrywania ewentualnych błędów. Możesz raz w roku pobrać raport z BIK, aby sprawdzić, jakie dane są zgromadzone na Twój temat i czy są one poprawne.
• Budowanie pozytywnej historii kredytowej – korzystanie z różnych produktów kredytowych i terminowe ich spłacanie. Jeśli nie masz jeszcze historii kredytowej, nie spłacałeś żadnych rat i nie masz wykupionych na siebie żadnych usług abonamentowych przed przystąpieniem do wniosku o większy kredyt warto rozważyć skorzystanie z małego kredytu lub niewielkiego limitu w karcie kredytowej i terminowo spłacić te zobowiązania. Dzięki temu budujesz pozytywną historię kredytową, co może pomóc w przyszłości.
• Unikanie częstego składania wniosków o kredyt – z drugiej strony należy być ostrożnym bo zbyt częste aplikowanie o kredyt może być interpretowane jako sygnał wysokiego ryzyka kredytowego. Jeśli posiadasz już historię kredytową to staraj się składać wnioski o kredyt tylko wtedy, gdy jest to naprawdę konieczne, i unikać składania wielu wniosków w krótkim czasie.
• Zarządzanie swoimi finansami – świadome zarządzanie swoimi finansami i budżetem domowym może również pomóc w poprawie scoringu kredytowego. Staraj się unikać nadmiernych wydatków i regularnie oszczędzać, aby mieć zapas finansowy na nieprzewidziane wydatki.
• Konsolidacja zadłużenia – jeśli masz wiele różnych zobowiązań kredytowych, rozważ konsolidację zadłużenia. Konsolidacja pozwala na połączenie kilku kredytów w jeden, co może ułatwić spłatę i poprawić Twój scoring kredytowy.
• Współpraca z ekspertem finansowym – jeśli masz trudności z zarządzaniem swoimi finansami lub chcesz poprawić swój scoring kredytowy, warto skonsultować się z ekspertem Credit Space. Ekspert przeanalizuje Twoją obecną sytuację i udzieli Ci cennych wskazówek dotyczących poprawy scoringu co pomoże w opracowaniu planu działania w celu optymalizacji Twoich finansów i przygotowania Cię do wnioskowania o większy kredyt taki jak kredyt hipoteczny.

Świadomość znaczenia scoringu kredytowego oraz podejmowanie działań mających na celu jego poprawę może znacząco wpłynąć na Twoją zdolność do uzyskania kredytu na korzystnych warunkach. Regularne monitorowanie swojej historii kredytowej oraz terminowe spłacanie zobowiązań to klucz do utrzymania wysokiego scoringu kredytowego.

Warto również pamiętać, że scoring kredytowy to tylko jedno z narzędzi oceny ryzyka kredytowego stosowanych przez banki. Inne czynniki, takie jak dochody, zatrudnienie, stan cywilny czy liczba osób na utrzymaniu, również mają wpływ na decyzję banku o przyznaniu kredytu. Dlatego myśląc o kredycie hipotecznym warto zawczasu przygotować się do niego z jednej strony dbając o swoją sytuację finansową z drugiej zaś rozpoczynając współpracę z ekspertem finansowym, który pomoże w kompleksowym przygotowaniu się do wnioskowania o kredyt hipoteczny poprzez wsparcie w podejmowaniu świadomych decyzji finansowych, które pomogą w uzyskaniu kredytu na korzystnych warunkach.